Een heerlijke website om als virtuele tijdmachine in weg te vluchten. Wegdromen in landschappen die nog best veel geleken moeten hebben op de schilderijen van
Jacob van Ruijsdael,
Meindert Hobbema en
Hendrick Avercamp, doorspekt met scharrelvee van
Paulus Potter.
Vervolgens zie je in sneltreinvaart hoe de industriële revolutie losbarst en er steeds meer kanalen, spoorlijnen, wegen en bruggen worden aangelegd. Hoe steden uit hun 17e-eeuwse bastions barsten en zich steeds sneller uitbreiden.
Een mooi voorbeeld is het IJ. Ooit was dit een noordelijke zijtak van de Rijn, die bij Castricum in de Noordzee uitmondde (het
Oer-IJ). Kort voor 1875 is het IJ samen met het Wijkermeer een soort lagune met een nauwe opening naar de Zuiderzee, omringd door ingedijkt laagveen dat door eeuwenlange ontwatering is ingeklonken en lager dan de waterspiegel van het IJ is komen te liggen. In het IJ liggen een paar eilanden: Ruigoord en de Ho(o)rn. De spoorweg Amsterdam-Haarlem ligt er dan al dik 30 jaar, maar naar Zaandam moet je nog de boot nemen.
Op de kaart van 1882 is het IJ helemaal drooggelegd, op twee kleine stukjes na bij Amsterdam en Spaarndam. Het nieuwe Noordzeekanaal verbindt de Amsterdamse haven nu rechtstreeks met de Noordzee. De IJpolders zijn in rechte percelen verkaveld, waarboven de voormalige eilanden Ruigoord en De Hoorn als grillige kussentjes uitsteken (zoals Schokland in de Noordoostpolder). Ook ligt er een nieuwe spoorlijn naar Alkmaar, die ook de Zaanstreek met Amsterdam verbindt.
In 1913 valt vooral het met rode lijnen aangegeven wegennet op. Bij Amsterdam en Zaandam zijn een paar nieuwe havens gekomen. In de Wijkermeerpolder is een stukje van de
Stelling van Amsterdam te zien.
In 1949 is het voormalige eiland De Hoorn doorgraven voor de aanleg van de Westhaven.
In 1961 heeft de kaart meer kleur gekregen. Weilanden zijn nu groen en akkerland is wit, waardoor de IJpolders nu goed zijn te onderscheiden van het omringende veenweidegebied. Tussen Oostzaan en Landsmeer heeft een veenweidegebied met heel veel slootjes plaatsgemaakt voor de strak verkavelde Twiskepolder. Bij Velsen ligt nu een tunnel onder het Noordzeekanaal.
Negen jaar later is er veel veranderd. De steden zijn hard aan het groeien. De Coentunnel en de IJtunnel zijn gereedgekomen. Het westelijk havengebied van Amsterdam strekt zich nu uit tot Zijkanaal F.
In 1982 zijn er enkele snelwegen bijgekomen. Ook staat de Hemspoortunnel al op de kaart, die een jaar later de
Hembrug zal vervangen. Het voormalige eiland Ruigoord is grotendeels verdwenen onder het '
zand van Joop', terwijl de overgebleven huizen en het kerkje van het gelijknamige dorpje gekraakt zijn. Ook Zijkanaal F is onder dit zand verdwenen. Landbouwgrond moet niet alleen wijken voor havens en stadsuitbreidingen, maar ook voor recreatiegebied Spaarnwoude. Ook de nog jonge Twiskepolder gaat weer op de schop.
In 2005 is de Wijkertunnel gereedgekomen en de Hembrug verdwenen. Ruigoord ligt nu pal aan de Afrikahaven (zie mijn
foto's van de symbolische acties tegen de aanleg hiervan). Verder westwaarts hebben de laatste IJpolderakkers plaatsgemaakt voor bossen, fietspaden, parkeerterreinen en golfbanen. Alleen ten noorden van het Noordzeekanaal, met name in de Wijkermeerpolder, ploegen nog boeren op de voormalige IJbodem. Wie had dat een eeuw geleden voor mogelijk gehouden?
Veertien jaar later is de tweede Coentunnel met de A5 erbij gekomen. Het restant van Ruigoord is nu een culturele vrijhaven, omringd door bedrijven. Verder lijkt het tijdperk van de grenzeloze groei hier voorbij, maar schijn bedriegt. Die groei gaat verder buiten deze kaart, met name rond Almere en in de Haarlemmermeer.
Hoe het er hier over 50, 100 of 200 jaar uit zal zien, weet niemand. Wel lijkt het haast onvermijdelijk dat de zee hier weer een keer terug zal keren, lang voordat een nieuwe IJstijd die zee weer terug zal dringen...
